اظهارنامه مالیات عملکرد ارسالی توسط مودیان مالیاتی مهم‎ترین ابزار قابل اتکاء در جهت تشخیص درآمد واحدهای تجاری و محاسبه مالیات توسط سازمان امور مالیاتی در نظر گرفته شده است. پس از ارسال الکترونیکی اظهارنامه مالیات بر عملکرد ( بعضا و تحت شرایط خاص ارسال پستی ) آنگاه واحد رسیدگی مالیاتی و در اجرای بند ۲ ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم پرونده مالیاتی واحد تجاری برای دوره عملکرد مورد نظر ، توسط کارشناس ارشد مالیاتی یا کارشناس مالیاتی (ممیز مالیاتی) مورد انجام فرآیند رسیدگی مالیاتی ( حسابرسی مالیاتی یا ممیزی مالیاتی ) قرار می گیرد.



مراحل فرآیند رسیدگی مالیاتی به صورت کاملا مختصر به شرح زیر می باشد:
در ابتدای امر ممیز مالیاتی طی برگه ای که برابر با دستورالعملهای سازمان امور مالیاتی تنظیم شده است و طی تشریفات قانونی ، تحت عنوان برگ درخواست اسناد و مدارک حسابداری است از مودی درخواست می کند که تمام اسناد و مدارک حسابداری خویش را جهت اجرای فرآیند رسیدگی مالیاتی در اختیار وی قرار دهد.

پس از اجرای تشریفات قانونی اصطلاحا ابلاغ برگ درخواست اسناد و مدارک حسابداری ، کارشناس ارشد مالیاتی مکلف و موظف است ظرف یک هفته تا پانزده روز پس از ابلاغ درخواست فوق به محل کار مودی مراجعه نموده و دفاتر حسابداری و اسناد و مدارک حسابداری و مالی وی را مورد اجرای رسیدگی مالیاتی قرار دهد.
در برخی موارد و تحت شرایط خاص ممیز مالیاتی از مودی دعوت بعمل می آورد تا اسناد و مدارک حسابداری و مالی مورد درخواست را در وقت تعیین شده مقرر به نزد ایشان در سازمان امور مالیاتی آورده تا فرآیند اجرای رسیدگی مالیاتی همانجا انجام شود.
بخاطر داشته باشید در اولین فرآیند رسیدگی مالیاتی معمولا ممیزان مالیاتی در محل اقامتگاه قانونی مودی جهت انجام فرآیند رسیدگی مالیاتی حاضر می شوند.علت این موضوع این است که ایشان قصد بازدید از محل اقامتگاه قانونی و بعبارت دیگر فضای عملیاتی کسب و کار مودی را دارند.
پس از انجام رسیدگی مالیاتی ، یکی از سه حالت زیر احتمال دارد تحقق یابد :
1 - در صورتی که دفاتر و اسناد حسابداری و مالی مودی ،طبق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک حسابداری و همچنین رعایت اصول پذیرفته شده و استانداردهای حسابداری تنظیم شده باشد درآمد مشمول مالیات مودی از طریق رسیدگی به دفاتر حسابداری تعیین و مبلغ مالیات تشخیصی و طی برگ تشخیص صادر و به مودی ابلاغ می گردد. به این روش،  رسیدگی از طریق قبول یا قبولی دفاتر حسابداری اطلاق می گردد.
2 - در صورتی که دفاتر و اسناد حسابداری مودی مطابق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک حسابداری تنظیم نشده باشد و یا حتی خارج از اصول پذیرفته شده و استانداردهای حسابداری و یا در مدارک حسابداری ارائه شده جهت رسیدگی نقص وجود داشته باشد، دفاتر حسابداری مورد قبول واقع نمی شود و تشخیص درآمد و مالیات واحد های تجاری بر اساس معیارها و قوانین خاص مالیاتی شناسایی و مطالبه می گردد. اصطلاحا به این روش از تشخیص مالیات ،  رسیدگی از طریق علی الراس اطلاق می گردد.
3 - در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک حسابداری ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط و همچنین عدم رعایت کامل اصول پذیرفته شده و استانداردهای حسابداری مورد قبول واقع نشود ، در اینصورت مراتب و دلایل کافی بر اساس شواهد رسیدگی مالیاتی باید کتباً به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیات سه نفره تحت عنوان هیئت بند 3 ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم احاله می شود.
اصلی ترین دلایل علی الراس شدن محاسبه و تشخیص مالیات مودیان برابر با نص صریح ماده 97 قانون مالیاتهای مستقیم بشرح ذیل می باشد:
بر اساس ماده ۹۷ قانون مالیات های مستقیم موارد زیر منجر به علی الراس شدن دفاتر حسابداری مودی می گردد :
1 - در صورتی که در موعد مقرر برابر با قانون مالیاتهای مستقیم ترازنامه یا حساب سود و زیان واحد تجاری ارائه نشده باشد.موعد مقرر برای اشخاص حقیقی ( اصناف ) حداکثر 3 ماه پس از پایان دوره مالی و برای اشخاص حقوقی ( شرکتها ) حداکثر 4 ماه پس از پایان دوره مالی در نظر گرفته شده است. معمولا اگر پایان دوره مالی شرکتها و اشخاص را صرفنظر از دوره مالی تعیین شده در اساسنامه که ممکنست تاریخ دیگری باشد ، معادل یکسال شمسی در نظر بگیریم آنگاه حداکثر موعد مقرر برای اشخاص حقیقی 31 خرداد ماه و برای اشخاص حقوقی 31 تیر ماه در نظر گرفته شده است.
2 - در صورتی که مودی به درخواست کتبی اداره امور مالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حسابداری در محل کار خود استنکاف ( خودداری ) نماید. در خصوص این بند هرگاه مودی از ارائه قسمتی از مدارک حسابداری خودداری نماید موارد زیر روی می هد:
- چنانچه مدارک حسابداری ارائه نشده مربوط به هزینه ها باشد از احتساب آن جزء هزینه های قابل قبول خودداری شده و در صورتی که مربوط به درآمد ها باشد، درآمد مشمول مالیات این قسمت از طریق محاسبه علی الراس تعیین خواهد گردید.
- در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک حسابداری ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امور مالیاتی غیر قابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و همچنین آیین نامه های مربوطه مورد قبول واقع نگردد.
با توجه به توضیحات و ارائه دلایل علی الراس شدن مالیات اشخاص ، اکنون باید بدانیم که مالیات علی الراس چگونه محاسبه می‎شود.
در صورتی که ممیز مالیاتی به دلیل موارد فوق دفاتر و اسناد حسابداری واحد تجاری را علی الراس تشخیص دهد، ابتدا با انجام تحقیقات و بررسی های لازم و کسب اطلاعات قابل اتکاء و منطقی ، مورد نیاز از مراجع مختلف اعم از دولتی یا غیردولتی بر اساس استعلامهای بعمل آمده و همچنین استخراج اطلاعیه های مالیاتی ( موضوع ماده 169 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم ) ، ابتدا قرینه و یا قرائن مرتبط با موضوع فعالیت و عملیات مودی را بابت محاسبه مالیات علی الراس که در قانون و متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مودی تحت عنوان دفترچه ضریب که هر ساله و بر اساس شرایط خاص با حضور کمیسیون های خاص تعیین و انتشار داده شده است،  می باشد را انتخاب نموده و سپس با اعمال ضریب یا ضرائب مقرر از روی دفترچه ضرایب مالیاتی در قرینه یا قرائن انتخابی مورد نظر ، درآمد مشمول مالیات مودی را محاسبه و مالیات وی را تعیین ، تشخیص و  ابلاغ می نماید.
لازم به ذکر است که دفترچه ضرائب مالیاتی لیست مربوط به تعیین درآمد و مالیات های علی الراس است که در آن درصدهای مربوط به تشخیص درآمد و مالیات هر نوع از فعالیت ها اعلام شده است. این ضرائب که معمولا ممکنست با نظر کمیسیون مربوطه تغییر داده شده باشد ، به صورت سالانه و قبل از آغاز فرآیند رسیدگی مالیاتی به ادارات مالیاتی جهت استفاده و استناد اعلام می گردد.
موسسه حسابداری افشار محاسب البرز ارائه کننده انواع خدمات حسابداری

موسسه حسابداری افشار محاسب البرز ارائه کننده انواع خدمات تخصصی حسابداری در کرج ، امور مالیاتی در کرج ، حسابرسی در کرج و آموزش حسابداری در کرج دارای اعتبار بالای حرفه ای در میان موسسات حسابداری در کرج ، شرکتهای حسابداری در کرج و موسسات حسابرسی در کرج